Faktoring - sposób na poprawę płynności finansowej
przedsiębiorstw



2. dłużnik - nabywca towarów lub usług, na którym ciąży zobowiązanie pieniężne wobec swojego dostawcy za dostarczone mu towary lub usługi z odroczonym terminem płatności; z prawnego punktu widzenia dłużnik nie ma wpływu na dojście umowy do skutku i jej treść, chyba że zastrzegł sobie w umowie zawieranej z faktorantem, że wierzytelność nie może być zbywana na osoby trzecie;

3. faktor - wyspecjalizowana instytucja nabywająca wierzytelność potwierdzoną fakturą z tytułu sprzedaży towaru lub usługi oraz świadcząca dodatkowe usługi na rzecz faktoranta; zazwyczaj jest to spółka utworzona przez silną finansowo grupę lub pozostająca pod patronatem wielkiego banku lub korzystająca z jego poparcia; faktorami są zatem banki, wyspecjalizowane spółki faktoringowe oraz osoby fizyczne, jednak ta ostatnia forma działalności jest rzadko spotykana, gdyż prowadzenie działalności faktoringowej wymaga wysokich funduszy oraz odpowiedniej bazy techniczno-organizacyjnej.


Sama umowa faktoringu zawierana jest pomiędzy dwoma podmiotami: faktorem i klientem. Przed podpisaniem umowy faktoringowej klient przekazuje faktorowi informacje dotyczące prowadzonej działalności, formy prawnej, struktury własnościowej, wysokości kapitału oraz standardowe dane o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, zaciągniętych kredytach, opinie bankowe itp. Sam faktor poddaje analizie strukturę należności i zobowiązań faktoranta, a także zwraca szczególną uwagę na terminy płatności przyznawane odbiorcom, terminowość wywiązywania się ich z zobowiązań, występowanie należności straconych. Istotne dla instytucji faktoringowej są także wzajemne powiązania kapitałowe pomiędzy spółką a jej odbiorcami oraz stosowanie kompensat wzajemnych należności. Wszystko to ma na celu oszacowanie ryzyka, limitów kredytowych oraz służy ustaleniu kosztów faktora.

Korzyściami otrzymywanymi za świadczenie takich usług są odsetki i prowizja. Odsetki zależne są od okresu pomiędzy przyjęciem wierzytelności przez faktora a otrzymaniem pieniędzy od odbiorcy towarów klienta. Ich wartość jest najczęściej wyższa o 1-3% od oprocentowania kredytów w rachunku bieżącym. Prowizja natomiast zależy od wykonywanych czynności związanych z zarządzaniem wierzytelnościami, obrotów, średniej kwoty faktury oraz od ryzyka związanego z niewypłacalnością dłużników.

W praktyce prowizje ustalane są w wysokości od 0,3% do 2,5% wartości brutto przyjmowanych przez faktora wierzytelności.
Przedstawiony poniżej schemat obrazuje działanie faktoringu. Po podpisaniu umowy pomiędzy faktorantem a faktorem, ten drugi sprawdza wypłacalności klienta, który złożył zamówienie na towary u tego pierwszego. Po pozytywnej weryfikacji, faktor otrzymuje od dostawcy do wykupu faktury za dostarczone towary i natychmiast wypłaca zaliczkę w wysokości około 80% jej kwoty. Kolejnym etapem jest uregulowanie zobowiązań przez odbiorcę towarów, poprzez dokonanie płatności na konto faktora, który z kolei pozostałą część pieniędzy przesyła do dostawcy po potrąceniu swojej prowizji za działania związane z tym zleceniem [3].
Wyróżnia się trzy podstawowe funkcje faktoringu [4]:
funkcja finansowa - sprowadza się do zapłaty za nabyte dokumenty finansowe (faktury, noty obciążające) oraz inkaso nabytego długu ;

funkcja gwarancyjna - instytucja faktoringowa przejmuje na siebie ryzyko związane z uzyskaniem należności od dłużnika, a przed odkupieniem należności sprawdza wiarygodność kredytową zarówno sprzedającego, jak i dłużnika.

funkcja usługowa - instytucja faktoringowa zajmuje się inkasowaniem wierzytelności; przejmuje zadania związane z rozliczeniami, monitorowaniem dłużników, kontrolą finansową partnerów, ustalaniem wiarygodności i solidności partnerów. Cały ten zakres działań instytucji faktoringowej nazywany jest zarządzaniem należnościami (ang. creditmanaging)

Rodzaje faktoringu ze względu na stopień ryzyka związanego z niewypłacalnością kontrahenta dzielimy na:

1. faktoring pełny (właściwy, standardowy, faktoring w modelu pełnym) - polega na tym, że w umowie przelewu wierzytelności strony postanawiają, że ryzyko związane z wypłacalnością dłużnika bierze na siebie faktor. Przed podpisaniem takiej umowy faktor sprawdza stan prawnomajątkowy przyszłego dłużnika. Może się też zdarzyć, że nie on chce przyjąć na siebie pełnego ryzyka wypłacalności odbiorcy. W tym przypadku strony w umowie zaznaczają maksymalne kwoty dla poszczególnych dłużników, do których pełne ryzyko spada na faktora.

2. faktoring niewłaściwy (niepełny, faktoring z regresem) - polega na tym, iż w umowie faktor nie ponosi ryzyka związanego z wypłacalnością dłużnika. W przypadku niewypłacalności dłużnika, wcześniej przelana wierzytelność wraca przedsiębiorstwa. Przypomina to udzielenie pożyczki przedsiębiorstwu przez faktora, gdyż z chwilą przelania wierzytelności od klienta, instytucja ta wypłaca mu odpowiednią kwotę pieniędzy. Faktor nabywa jednak tą wierzytelność warunkowo, gdyż w przypadku nieskuteczności działań zmierzających do odzyskania wierzytelności, jest ona zwracana do przedsiębiorstwa. W tej sytuacji musi ono zwrócić wcześniej otrzymaną kwotę pieniędzy. Zazwyczaj faktor zobowiązany jest także dostarczyć odpowiednią dokumentację potwierdzającą nieskuteczność podjętych czynności związanych ze ściąganiem wierzytelności.

W przypadku faktoringu nie można zapomnieć także o jego wpływie na płynność finansową i rentowność przedsiębiorstwa.
Pierwszym pozytywnym efektem korzystania z faktoringu jest uwolnienie kapitału z faktur przed terminem ich wymagalności. Daje to możliwość skrócenia cyklu konwersji gotówki, a przez to przedsiębiorstwo może obok swoich typowych środków finansowania, dodatkowo oddala kłopoty związane z płynnością finansową. Środki uzyskiwane z zaliczkowania przedstawianych faktur mogą być także wykorzystywane we wcześniejszym spłacaniu własnych zobowiązań krótkoterminowych przedsiębiorstwa, w celu skorzystania z ewentualnych skont udzielanych przez dostawców. To regulowanie zobowiązań handlowych wpływa pozytywnie na stosunek aktywów bieżących do zobowiązań bieżących, czyli zwiększa wskaźnik bieżącej płynności finansowej. Na uwagę zasługuje także fakt, iż stosowanie faktoringu wywołuje zmiany bezpośrednio w pozycjach po stronie aktywów (podczas zamiany należności na środki pieniężne). Natomiast zaciągnięcie kredytu obrotowego zmieniłoby zarówno strukturę aktywów jak i pasywów, wpływając negatywnie na wskaźnik ogólnego zadłużenia.

Bezpośrednie porównanie kredytu bankowego i faktoringu wypada na korzyść tego drugiego, gdyż:

kredyt bankowy:
- wymaga od przedsiębiorstwa zabezpieczenia tego kredytu;
- stale obciąża budżet z tytułu zadłużenia;
- bank obciąża przedsiębiorstwo za opóźnienia w spłacie kolejnych rat, nawet jeżeli nie nastąpiło to z winy samego przedsiębiorstwa;

faktoring:
- instytucja faktoringowa zadowala się zabezpieczeniami w postaci samych wierzytelności handlowych;
- nie prowadzi do zwiększenia zadłużenia, jedynie do zmiany należności w gotówkę;
- otrzymane środki pieniężne spłacane są później faktorowi przez klientów przedsiębiorstwa.


Jeśli chodzi o rolę faktoringu w poprawie rentowności kapitałów, to poprzez zmniejszenie ogólnej sumy bilansowej w wyniku spłaty uzyskanymi wcześniej środkami pieniężnymi zobowiązań, niezmieniony zysk netto będzie przypadał na mniejszą wartość aktywów i pasywów.
Korzystanie z faktoringu zmniejsza znacząco ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, w szczególności w przypadku faktoringu właściwego, gdy to faktor odpowiada za ryzyko nieściągalności długu. Instytucja ta może poza tym wykorzystać znacznie więcej środków i metod ściągnięcia należności, a przede wszystkim ma znacznie silniejszą pozycję niż dłużnik. W niektórych przypadkach instytucja faktoringowa może odmówić przyjęcia faktur dotyczących sprzedaży do podmiotów o wysokim prawdopodobieństwie nie uzyskania środków pieniężnych. Jest to wtedy także sygnał dla samego przedsiębiorstwa, aby szczególnie uważać na tych kontrahentów, gdyż w przyszłości mogą wystąpić kłopoty z otrzymaniem płatności.
Jednym z podstawowych zagrożeń jakie płyną ze strony faktoringu to pogorszenie stosunków z klientami przedsiębiorstwa. Czasami dość agresywna polityka instytucji faktoringowych może spowodować konflikty na drodze sprzedający-klient i przyczynić się do spadku zamówień. Z drugiej jednak strony faktorowi zależy na jak najlepszych stosunkach z dłużnikiem, gdyż to zapewnia mu sukces na rynku przez sprawne uzyskanie płatności. W ten sposób może także pozyskać nowego klienta i także jemu świadczyć swoje usługi. Druga wada faktoringu wynika czasami z faktu, iż przedsiębiorstwo podpisuje stałą umowę, w ramach której faktor będzie oprócz finansowania także fakturował, księgował niektóre operacje, itd. Może to doprowadzić do pewnego uzależnienia od instytucji faktoringowej oraz dać jej mocniejszą pozycję przetargową w momencie negocjowania dalszego przedłużania umowy. Jest to jednak wada przejściowa o krótkotrwałym wpływie na funkcjonowanie przedsiębiorstwa [5].


Niewątpliwe zalety faktoringu to:

przyspieszenie obiegu kapitału obrotowego;
podwyższona płynność finansowa;
większe możliwości inwestowania we własny rozwój lub inwestycje finansowe;
stała zdolność do obsługi zobowiązań bieżących i poprawa wypłacalności przedsiębiorstwa;
koncentrowanie się na działalności podstawowej, a nie angażowanie kadry do zarządzania należnościami i płynnością finansową;
możliwości wzrostu sprzedaży dzięki eliminowaniu strat z tytułu nieterminowo regulowanych zobowiązań oraz rat kredytów bankowych;
możliwość korzystania z zakupów u dostawców na warunkach zapłaty gotówkowej;
możliwość stosowania dłuższych terminów płatności za towary i usługi dla klientów przedsiębiorstwa, a przez to zwiększać wolumen sprzedaży i udział w rynku;
rozszerzanie kręgu odbiorców w wyniku przejmowania przez faktora ryzyka związanego z ich kondycją finansową;
możliwość utrzymywania większych, bardziej kompletnych zapasów, co wpływa na obniżkę kosztów operacyjnych związanych z zaopatrzeniem i transportem;
korzystny wpływ faktoringu na bilans przedsiębiorstwa;

Faktoring jest coraz częściej stosowany przez polskie przedsiębiorstwa, a z roku na rok obroty instytucji faktoringowych powiększają się o ponad 20% (w 2006 roku wzrosły o 25%). Według szacunków Polskiego Związku Faktorów (PZF) w 2006 roku obroty wszystkich podmiotów świadczących tego rodzaju sługę wyniosły około 18,2 miliarda złotych. Największy wzrost odnotowuje się w śród najmniejszych podmiotów gospodarczych, które chętnie korzystają z faktoringu zmniejszając przez to ryzyko związane z płatnościami swoich klientów.
Według danych PZF za 2006 rok, obroty firm zrzeszonych w tej organizacji wyniosły 13,77 mld złotych, natomiast w pierwszym półroczu 2007 - niecałe 8 miliardów złotych. Liczba sfinansowanych faktur w 2006 roku przez firmy należące do związku, wyniosła 1,41 mln sztuk, a z ich usług w 2006 roku skorzystało 1600 firm - o 200 więcej niż rok wcześniej.

http://www.bet-at-home.com/affiliate.aspx?aid=30705&lang=PL

Przy pisaniu tego artykułu wykorzystano następujące teksty źródłowe:
[1] M. Sierpińska, D. Wędzki, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, s. 194
[2] Rachunkowy i podatkowy aspekt obrotu wierzytelnościami, Zeszyty Metodologiczne Rachunkowości, nr 9 z 01.05.2006
[3] J. Małysko, Factoring metodą krótkookresowego finansowania przedsiębiorstw, „Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstw”, 2003, nr 6, s. 54
[4] K. Baclawski, Pożytki z faktoringu, BOSS Gospodarka, maj 2003, s. 52

Adam Wójcik
Napisz do autora
Dodano: 16.11.2008r.; 14:25

Tekst zawarty na stronie jest własnością jego autora i chroniony jest prawem autorskim Kopiowanie oraz rozpowszechnianie bez zgody autora zabronione.